“ตรวจมะเร็งผ่านเลือด” คืออะไร? รู้จักเทคโนโลยีคัดกรองมะเร็งยุคใหม่

       ในอดีต การตรวจวินิจฉัยโรคมะเร็งมักต้องอาศัยการตรวจร่างกาย การตรวจภาพทางการแพทย์ เช่น CT scan, MRI หรือแม้กระทั่งการเจาะชิ้นเนื้อ (biopsy) ซึ่งเป็นกระบวนการที่อาจเจ็บปวด มีความเสี่ยง และตรวจพบโรคได้ในระยะที่เนื้องอกมีขนาดใหญ่พอจะมองเห็นได้ แต่ในปัจจุบัน ด้วยความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เราสามารถตรวจหาความผิดปกติของเซลล์มะเร็งได้จาก “เลือด” ด้วยเทคนิคที่เรียกว่า การตรวจมะเร็งผ่านเลือด (Liquid Biopsy) ซึ่งถือเป็นนวัตกรรมใหม่ที่ช่วยเปลี่ยนโฉมวงการแพทย์ในการคัดกรองมะเร็งในระยะเริ่มต้นอย่างมีประสิทธิภาพ

Liquid Biopsy คืออะไร?

       Liquid Biopsy หรือ การตรวจชิ้นเนื้อของเหลว คือการเก็บตัวอย่างของเหลวในร่างกาย (โดยทั่วไปคือ “เลือด”) เพื่อวิเคราะห์หาสารชีวโมเลกุลที่มีความเกี่ยวข้องกับมะเร็ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง:

        • cfDNA (cell-free DNA): ดีเอ็นเอที่หลุดออกมาจากเซลล์มะเร็งเข้าสู่กระแสเลือด
        • ctDNA (circulating tumor DNA): ดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็งที่ล่องลอยอยู่ในเลือด
        • exosomes: ถุงเล็กๆ ที่เซลล์ปล่อยออกมา ซึ่งอาจบรรจุโปรตีนหรือ RNA ของมะเร็ง
        • เซลล์มะเร็งหมุนเวียน (CTCs - Circulating Tumor Cells)

สารเหล่านี้สามารถนำมาวิเคราะห์ได้ด้วยเทคโนโลยีชีววิทยาระดับโมเลกุลขั้นสูง เช่น Next-Generation Sequencing (NGS) หรือ Digital PCR

ข้อดีของการตรวจมะเร็งผ่านเลือด

       1. ไม่ต้องเจ็บตัวมาก: ไม่จำเป็นต้องเจาะชิ้นเนื้อจากอวัยวะภายใน
       2. ปลอดภัยและสะดวก: ใช้แค่การเจาะเลือด ซึ่งเป็นวิธีที่รวดเร็วและไม่รุกราน
       3. ตรวจพบได้เร็ว: สามารถตรวจพบการกลายพันธุ์หรือความผิดปกติของดีเอ็นเอได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ก่อนที่เนื้องอกจะใหญ่พอให้ตรวจพบด้วยภาพถ่ายรังสี
       4. ติดตามผลได้อย่างต่อเนื่อง: ช่วยในการเฝ้าระวังการกลับมาเป็นซ้ำของโรค หรือประเมินประสิทธิภาพของการรักษา
       5. ตรวจได้หลายชนิด: เทคโนโลยีบางประเภทสามารถตรวจหาความเสี่ยงจากมะเร็งหลายชนิดได้จากเลือดเพียงตัวอย่างเดียว

ตรวจเจอ “อะไร” ได้บ้าง?

       การตรวจมะเร็งผ่านเลือดสามารถใช้:

        • คัดกรองมะเร็งในผู้ที่ยังไม่มีอาการ (early detection)
        • ตรวจหาการกลายพันธุ์ของยีนที่เกี่ยวข้องกับมะเร็ง เช่น BRCA1, EGFR, KRAS
        • ติดตามผลการรักษา หรือการกลับมาของมะเร็งหลังการรักษา
        • เลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสมตามพันธุกรรมของเนื้องอก (precision medicine)

ตัวอย่างมะเร็งที่สามารถตรวจผ่านเลือดได้

       แม้ว่าเทคโนโลยีนี้ยังอยู่ในระยะพัฒนาและวิจัย แต่มีหลักฐานสนับสนุนว่าการตรวจเลือดสามารถช่วยระบุความเสี่ยงหรือการเกิดมะเร็งชนิดต่าง ๆ เช่น:

        • มะเร็งปอด
        • มะเร็งลำไส้ใหญ่
        • มะเร็งเต้านม
        • มะเร็งตับ
        • มะเร็งตับอ่อน
        • มะเร็งรังไข่
        • มะเร็งกระเพาะอาหาร
        • มะเร็งต่อมลูกหมาก

รวมถึงมะเร็งชนิดอื่น ๆ อีกมากมายที่อยู่ในระหว่างการวิจัย

       การตรวจมะเร็งผ่านเลือดหรือ Liquid Biopsy เป็นก้าวสำคัญของเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่มีศักยภาพในการเปลี่ยนวิธีการคัดกรองและดูแลผู้ป่วยมะเร็ง ด้วยความสามารถในการตรวจพบโรคในระยะเริ่มต้น โดยไม่ต้องอาศัยวิธีการที่รุกรานหรือเสี่ยงสูง แม้ว่าจะยังไม่สามารถทดแทนการวินิจฉัยแบบดั้งเดิมได้ในทุกกรณี แต่แนวโน้มการใช้ในอนาคตมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะในยุคที่การแพทย์เน้นการป้องกันและรักษาแบบเฉพาะบุคคล

       หากคุณหรือคนใกล้ตัวมีความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง การปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเกี่ยวกับการตรวจคัดกรองล่วงหน้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้วยวิธีการใหม่อย่าง Liquid Biopsy อาจเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ควรพิจารณาอย่างจริงจัง